Home Journal List Anahita volume 9 Article Details

بررسی و تحلیل خوشه های معنایی در غزل های حافظ با رویکرد ِدستور¬زبان¬ فارسی

Abstract

حافظ دستور زبان متفاوت تری از دیگر شاعران ایرانی دارد چرا که می خواهد برای مفاهیم تثبت شده تعریف متفاوت تری ارایه کند . از این روست ک به دستور زبان برای ایجاد تغییر می اندیشد.اما این که حافظ چگونه دستور زبان فارسی را گسترش می دهد مساله ی مهمی است . حافظ باایجاد تعلیق در نقش های دستوری که فراتر از بحث تنازع است، هر بیت راازخوشه های معنایی چندگانه سرشار می کند. اندیشه ای که در پس پشت مفاهیم چند گانه شعر حافظ نهفته است حول محور شک در مفاهیم ثابتی است که معمولاً گفتمان‌های پیش از او در پی تثبیت و تداوم آن ها بوده‌است . به ویژه دو مفهوم یقین و سرنوشت که حافظ با ایجاد خوشه های معنایی چندگانه این دو مفهوم را از حالت ثابت به تحرّک وا می دارد.البته منظور این نیست که حافظ در تمام بیت های غزل خود به این دو مفهوم خاص می پردازد بلکه مقصود این است که از نظر فرم دستوری، بیت به بیت، مفاهیم را دچارتعلیق می کند و مخاطب را از تصمیم گیری در باره‌ی یک معنای خاص به شک می اندازد و بدین گونه است که اجازه می¬دهدکه مخاطب برداشت خود را همراه شک و تردید در معنای شعر داشته باشد. از این رو مخاطب دیگر خودش را محصور در مفاهیم مشخّصی احساس نمی کند .